محصولات تراریخته را استفاده کنیم یا نه؟
دکتر سمیه سپهوند دکترای علوم و صنایع غذایی پاسخ می‌دهد
محصولات تراریخته را استفاده کنیم یا نه؟
دکتر سمیه سپهوند، پایگاه خبری سرخط:
امروزه بر روى بسيارى از مواد خوراکى، بهداشتى و گياهى برچسب تراريخته و يا فاقد GMOs ( genetically modified ) را مى‌بينيم.
شايد شما هم از خود بپرسيد که معناى اين برچسب چيست.
کدام بهتر است، تراريخته و يا فاقد GMOs؟ دکتر سمیه سپهوند پاسخ می‌دهد:
واژه تراريخته يا genetically modified به محصولى گفته مى‌شود که تغييراتى به دست انسان در DNA آن بوجود آمده باشد.
اولين محصول تراريخته تنباکوى مقاوم به آنتى‌بيوتيک بود که در سال ١٩٨٣ میلادی بوجود آمد.
چين اولين کشورى بود که در دهه ٩٠ میلادی تنباکويى مقاوم به ويروس را بصورت تجارى به بازار ارائه کرد.
اداره مواد غذایی و دارویی ایالات متحده آمریکا FDA، (به انگلیسی: Food and Drug Administration) در سال ١٩٩٤ میلادی اولين مجوز ارائه گوجه فرنگى تراريخته را صادر کرد که زمان رسيدنش از هنگام برداشت طولانى‌تر از گوجه فرنگى‌هاى ديگر بود.
در حال حاضر متان، سويا، ذرت، سيب زمينى، بادمجان، توت فرنگى، کاهو و… بصورت تراريخته در بازارهاى جهان هستند.
اگرچه تغييرات ژنتيکى منحصر به گياهان نيست و حيوانات نيز مورد آزمايش و تغييرات ژنتيکى قرار مى‌گيرند، تاکنون هيچ کشورى مجوزى براى ارائه آن‌ها به بازار صادر نکرده است.
موافقان و مخالفان GMOs تا کنون قادر به قانع کردن يکديگر نبوده‌اند.
هريک دلايل نسبتا محکمى براى اثبات نظر خود ارائه مى‌دهند.
درنهايت اين يک تصميم کاملا شخصى براى افراد است که از محصولات تراريخته استفاده کنند يا خير.
ما در ذيل به چند دليل موافق و مخالف اشاره مى‌کنيم و در نهايت قضاوت را به عهده شما مى‌گذاريم.
دیدگاه موافقان
موافقان محصولات تراريخته عموما بر اين باورند که با ايجاد تغييرات ژنتيکى مى‌توان محصولات گوناگون را با هزينه کمتر، توليد بيشتر و آسيب کمتر به محيط زيست ارائه کرد.
وقتى محصولى به آفات مقاوم شود، ديگر نيازى به استفاده از آفت‌کش‌هاى سمى نخواهد بود.
يا هنگامی‌که محصول به علت مقاومت پيدا کردن به گرما و سرما شديد در شرايط سخت آب و هوايى صدمه نبيند، هم از اتلاف مواد غذايى جلوگيرى مى‌شود و هم عرضه و قيمت دست‌خوش تغيير نمى‌شوند.
همچنين با اين تغييرات مى‌توان مثلا با افزودن ويتامين‌ها و مواد معدنى ارزش غذايى محصول را چند برابر کرد.
برخلاف باور عموم، تا کنون هيچ‌گونه بيمارى و مشکلى در اثر مصرف محصولات تراريخته گزارش نشده است.
پس اين محصولات ضررى براى سلامتى ما ندارند.
نظر مخالفان
از سوى ديگر مخالفان بر اين باورند که تغييرات ژنتيک مى‌تواند محصول را به يک يا نهايتا چند نوع آفت مقاوم سازد.
با اين حساب توليدکننده همچنان مجبور خواهد بود از سموم دفع آفات ديگر استفاده کند. محيط زيست در هر حال از اين بلا در امان نمى‌ماند.
اما مهمترين دغدغه مخالفان اين است که محصولات تراريخته تنها چندين سال است که به بازار ارائه شده‌اند و اين مدت زمان براى اينکه از مضرات آن‌ها براى سلامتى مان مطمئن شويم، کافى نيست.
بسيارى از متخصصان علم ژنتيک باور دارند که در حال حاضر به راستى قادر نيستيم که از خطرات احتمالى اين محصولات مطمئن شويم، چرا که حتى نمى‌دانيم به دنبال چه شکل و نوعى از بيمارى، تهديد و يا خطر براى سلامتى انسان بايد باشيم.
يکى ديگر از دلايل مخالفت با محصولات تراريخته، اين است که ۵ کمپانى بزرگ (دو امريکايى، دو آلمانى و يک سويسى) انحصار کليه محصولات تراريخته تجارى را در دست دارند.
بدين ترتيب اگر کشاورزى يک بار بذر تراريخته تهيه و کشت کند به ناچار براى هميشه، به يکى و فقط يکى از اين پنج کمپانى محتاج مى‌شود؛ چرا که زمينى که يک بار با بذر تراريخته کشت شود ديگر قادر به کشت به روش‌هاى سنتى نخواهد بود.
GMOs همچنان به‌صورت يکى از مسائل بحث برانگيز و چالشى مطرح هستند.
موافقان و مخالفان دلايل خود را دارند و به نظر مى‌رسد زمان يکى از فاکتورهاى مهم براى اثبات مفيد يا مضر بودن اين محصولات است.
به نظر مى‌رسد باید در کشورهايى که محصولات تراريخته ارائه مى‌کنند، از جمله ايران، اعلام آن به مشترى الزامى باشد تا مصرف‌کننده بتواند تصمیم گیری کند.
